Gebrandschilderde ramen in de H. Bartholomeuskerk te Poeldijk
|
|
|
Bij de bouw van de H.Bartholomeuskerk in 1926 is de absis versierd met zeven ramen. De ramen zijn gemaakt door glazenier Willem Mengelberg, die zijn atelier in Utrecht heeft gehad. De zeven ramen zijn tot stand gekomen door schenkingen uit de burgerij en het bedrijfsleven. De kosten voor elk raam bedraagt ƒ 1375,- (ter vergelijking, het gemiddelde weekloon van een werkman in 1926 bedraagt ongeveer ƒ 10,-). Glas-in-lood is de benaming voor een vensterraam bestaande uit stukken glas gevat in loodlijsten. Stukken gekleurd of gebrandschilderd glas worden naar het patroon van de gewenste voorstelling gesneden en gevat in H-vormige loodlijsten. Op de punten waar de loodlijsten elkaar kruisen, worden deze aan elkaar gesoldeerd. Om het raam waterdicht te maken wordt tussen de loodlijst en het glas een kit aangebracht. Brandschilderen is een eeuwenoude techniek. Hierbij wordt glaspoeder met pigment (metaaloxiden) onder hoge temperaturen in het glas gesmolten. Het is een techniek met weinig beperkingen waarbij je prachtige 'schilderijen' kunt maken De ramen van Mengelberg beelden de zeven sacramenten uit. Volgens het katholieke geloof zijn sacramenten gewijde handelingen en woorden, die werkzame tekenen zijn van de Verlossing door Christus. De kerk leert dat Jezus Christus deze zeven sacramenten heeft ingesteld. Het zijn de belangrijkste momenten in het katholieke geloof, het zijn geschenken van God.
Elk raam is gewijd aan één sacrament en bestaat uit twee afbeeldingen. In het bovenste gedeelte van het raam wordt een voorstelling uit het Nieuwe Testament weergegeven die verwijst naar één van de sacramenten. In het onderste gedeelte, dat een stuk kleiner is dan het bovenste, staat een voorafbeelding uit het Oude Testament. Een voorafbeelding is een verhaal of verhaalelement uit het Oude Testament waarin al vooruitgewezen wordt op de verlossing door Jezus Christus in het Nieuwe Testament. De (voor)afbeelding op de ramen uit het Oude Testament staat synoniem voor de instelling van het sacrament in het Nieuwe Testament. In de randen van de vensters zijn de bloemen, vruchten en symbolen afgebeeld, die symbool staan voor het Sacrament.
Raam I: Priesterschap
De afbeelding op dit raam vindt zijn oorsprong in het boek Handelingen,
hoofdstuk 13.Afgebeeld zijn de apostelen Paulus en Barnabas in Antiochië (het
huidige Libanon).
Raam II: Vormsel Op het tweede raam zijn de apostelen Petrus en Johannes in Samaria te zien. Het moment van de handenoplegging wordt hier verbeeld (Handelingen: 8, 17). In de afbeelding op het onderste deel van het raam is gekozen voor de zalving David door de Profeet Samuel (1, Samuel, 16, vers 13). Dit raam is geschonken door de leden van de Boerenleenbank – Poeldijk
Raam III: Doopsel Bovenin is de doop van de Ethiopische hofbeambte uitgebeeld (1, Korinthiërs, 10, vers 1-2). Het onderste deel van de afbeelding vindt zijn oorsprong in de doop van het volk van Mozes door de wolk en de zee (Exodus 14, 15-18). Dit raam is geschonken door de weduwe N. van Kester en kinderen
Raam IV: Eucharistie Op het bovenste deel is het Laatste Avondmaal afgebeeld (Mattheüs 26, 20-29).Het onderste deel beeldt het bijbelse tafereel van de mannaregen uit (Exodus 16, 1-5 en Numeri 11, 7). Dit raam is geschonken door Leen v.d. Berg.
Raam V: Biecht Dit is het sacrament van de boete en verzoening, dat Jezus gaf tussen zijn Verrijzenis en zijn Hemelvaart (Johannes XX, 19-23, Johannes I, 29, 33-34). Onderin is het moment dat koning David de profeet Nathan om vergiffenis vraagt te zien (2 Samuël 12, 13-14). Dit raam is geschonken door de weduwe Nic. v.d. Knaap
Raam VI: Oliesel De kunstenaar heeft hier gekozen voor het moment dat de apostel Jacobus het sacrament toedient (Brief van de H. Jacobus V, 14-15).Daaronder wordt de geschiedenis van aartsvader Jacob verteld. Aartsvader Jacob kaapte het eerste geboorterecht van Ezau weg. Bij zijn terugkeer leverde hij een gevecht op leven en dood met een engel (Genesis 32, 25).
Dit raam is geschonken door G. v.d. Berg
Raam VII: Huwelijk Het sacrament van het Huwelijk heeft zijn oorsprong in het verhaal van de bruiloft te Kanaän, waar Jezus het bruidspaar zegent (Johannes 2, 7-80). De afbeelding eronder verwijst naar het huwelijk van Tobias en Sara (Tobit 7, 13). Dit raam is geschonken door Burgemeester Kampschöer van Monster. |
|
Schilderij De marteldood van de Heilige Bartholomeus
De H. Bartholomeusparochie te Poeldijk is al zo’n 200 jaar in het bezit
van het bijzondere schilderij Het Martelaarschap van de H. Bartholomeus. Het
paneel is van de hand van Jacob Cornelisz. van Oostsanen en is geschilderd
tussen 1500 en 1505. Het heeft waarschijnlijk deel uit gemaakt van een
altaarstuk.
Jacob Cornelisz. van Oostsanen leefde van ca. 1470 tot 1533 en had daar een succesvol atelier aan de Kalverstraat te Amsterdam. Hier werkten een aantal leerlingen en medewerkers onder zijn leiding. Zijn beroemdste leerling is Jan van Scorel. Het paneel van de H. Bartholomeus is in 1996 opnieuw ontdekt. Het is dan nog toegeschreven aan de Meester van de Kruisafneming van Figdor. Het paneel behoort tot de vroegst bekende werken van Jacob Cornelisz. en het is van ongekend hoge kwaliteit. Van Oostsanen heeft het verhaal van de heilige Bartholomeus in meerdere scenes weergegeven, als een soort beeldverhaal In 2014 is er in Alkmaar, vlakbij zijn geboortestad Oostsaan, vijf eeuwen na zijn glorierijke carrière, een overzichtsexpositie gehouden waarbij, naast ons schilderij, tientallen topstukken uit gerenommeerde musea van over de hele wereld terug naar Nederland zijn gekeerd. Samen lieten ze zien hoe Van Oostsanens ongekend hoge kwaliteit en oog voor details de basis legden voor de latere bloei van de Hollandse schilderkunst. In aanloop naar deze expositie is ons schilderij in 2014 gerestaureerd door Atelier Boersma te Rotterdam. |
Klik op onderstaand foto van de grote kerktoren voor meer foto's van fotografie © Rob Hagebeek©
Klik op de foto voor meer informatie over het orgel van H.Bartholomeus
